Evde gıda israfını birkaç basit yöntemle engelleyin

Avrupa'da her yıl yaklaşık 88 milyon ton gıda israf ediliyor ve bu israfın yarısından fazlası da evlerdeki kullanımlardan oluşuyor. Bundan hareketle, Avrupa Gıda Konseyi EUFIC, 29 Eylül Dünya Gıda İsrafı Günü’ne dikkat çekmek için, evde gıda israfını önlemeye yönelik öneriler paylaştı. Türkiye’de de Sabri Ülker Vakfı’nın üyesi olduğu kuruluş; alışveriş yapma, yemek pişirme ve yemekleri planlama şeklini değiştirerek evde gıda israfının önüne geçilebileceğini belirtiyor.

Günümüzde hızla artış gösteren dünya nüfusu ve buna paralel olarak artan gıda ihtiyacı, doğal kaynakları dikkatli kullanmayı daha da önemli hale getiriyor. Oysa pek çoğumuzun, belki farkında bile olmadan yaptığı gıda israfı, geleceğe ve sürdürülebilir bir yaşamın kaynaklarına yönelik israfın habercisi konumunda yer alıyor. Bu durumun önüne geçmek için evlerde birkaç uygulamaya dikkat etmek yeterli oluyor.

Öğünlerinizi planlayın

Alışveriş kampanyalarının cazibesine karşı farkındalık önemli. Yiyecekleri zamanında kullanmak adına ihtiyacımız olmadan satın alınan gıdalar, atıkları marketten evimize getirmemize neden oluyor. Bu yüzden de gerekenden fazlasını satın almamak gerekiyor. Gıda israfını önlemek için bütün bir haftaya yönelik bir yemek planı hazırlayın. Alışveriş öncesi buzdolabında ve dolaplarda kalanları kontrol edin veya fotoğrafını çekin. Alışverişe yemekten sonra gidin. Alışveriş listesi hazırlayın ve listeye bağlı kalın. Dışarıda yemek yeme gibi durumları göz önünde bulundurun. Kusurlu meyve ve sebzelere bir şans verin, diğerleri gibi yenilebilir ve besleyici olabilirler.

Gıdaları nasıl saklamanız gerektiğini bilin

İlk giren ilk çıkar prensibini uygulayarak yiyeceklerin dolaplarda veya buzdolabında kaybolmadığından emin olun. Taze market ürünleri, son kullanma tarihleri daha yakın olan, öne konulan ürünlerin arkasına yerleştirilmelidir. Buzdolabını düzenlerken, artan yemek gibi gıdaları üst rafa, ağzı kapalı çiğ et ve balık gibi yiyecekleri damlamaması için alt rafa yerleştirin. Meyve ve sebzeler için ayrı bir çekmece ayırın. Dijital saklama kılavuzu, akıllı buzdolabı, uygulama veya çevrimiçi şablon kullanarak evde gıda saklama şekillerini takip edin.

“Tavsiye edilen tüketim tarihi” ve “son kullanma tarihi” önemli

Paketlerin üzerindeki ‘son kullanma tarihi’ ürünü tüketmenin ne zamana kadar güvenli olduğunu bize bildirir. Son kullanma tarihi genellikle soğutulmuş et, süt ürünleri ve hazır yemekler gibi bozulabilir gıdalarda bulunur. Gıda israfını önlemek için bu gıdalar, gerektiği zaman ve gereken miktarda satın alınmalıdır. ‘Tavsiye edilen tüketim tarihi’ son kullanma tarihine göre daha esnektir. Bu tarihten sonra kuru fasulye, mercimek, makarna gibi gıdalar kaliteleri düşmüş olsa bile güvenle tüketilebilir. Bu etiketlere sahip gıdaların kalitesini tespit etmek için duyularımıza güvenmek yeterlidir.

Elinizde olanı kullanın

Buzdolabında ve dolaplarda neler olduğunu düzenli olarak kontrol edin ve son kullanma tarihi yaklaşan yiyecekleri tüketin. Buzdolabından çıkardığınız artan sebzeleri makarna, çorba, omlet içine ekleyin veya bir tencerede birlikte pişirin. Böylelikle yeni bir tarifin tadını çıkarır ve iyi yiyecekleri atmaktan kaçınırız. Yaratıcı olun, az malzemeyle yemek pişirmek için tarifler bulun. Gıdaları son kullanma tarihinden önce dondurun. Dondurulmuş meyveler smoothie'lere güzel bir katkı sağlayabilir.

Porsiyonları gereğinden fazla hazırlamaktan kaçının

Yemekleri küçük porsiyonlar halinde servis edin, ikinci tabağı gerekince alın. Yemek servisi için daha küçük boyutlu tabaklar kullanın. Uygun porsiyon boyutları için ölçü kapları ve kepçeler alın. Ertesi gün öğle yemeğinde, arta kalan yemekleri kullanın. Yemek artıklarını farklı malzemelerle karıştırıp biraz salata veya ekmekle süsleyin. Sonra kullanmak için gıdaları dondurun. En lezzetli sonuçlar için, donmuş yemek artıkları üç ay içinde kullanılmalıdır. Artan yemekleri tarih etiketleri ile ayırın. Dışarıda yemek yedikten sonra kalan yemeklerin paketlenmesini isteyin. Yemek artıklarıyla yapabileceğiniz bir yemek düzenleyin veya etrafınızdaki insanları dahil ederek bir yemek israfı yarışması başlatın.

Küflere dikkat edin

Gıdalar küflendiğinde onlara hâlâ bir şans verebilir ve en azından bir kısmını kurtarabiliriz. Katı gıdaların küflü kısım ve çevresi temizlendikten sonra tüketilmesi güvenlidir. Buna sert peynirler, salam ve jambon gibi tütsülenmiş sert etler, lahana, dolmalık biber ve kök sebzeler gibi sert meyve ve sebzeler de dahildir. Yumuşak gıdalar ise küflenmeye başlayınca atılmalıdır. Buna pişmiş yemek artıkları, yumuşak peynirler, yoğurtlar ve diğer süt ürünleri, ekmek, reçel ve salatalık, şeftali, domates, çilek gibi yumuşak meyve ve sebzeler dahildir. Bunun nedeni, küfün yumuşak gıdalarda yayılabilmesi olasılığıdır.

Fazla gıdalarınızı paylaşın

Gıdaları tüketmek hâlâ güvenliyse ama kendimizin kullanamayacağını biliyorsak, bu gıdaları paylaşabiliriz. Çevrenize sorun; arkadaşlarımız veya meslektaşlarımız bizim kullanmayacağımız gıdalardan yararlanabilir. Çevrede bağış kabul eden ve ihtiyaç sahiplerine gıda yardımında bulunan gıda bankaları olup olmadığını kontrol edin. Komşuları yemeğe davet edin, böylece farklı insanlarla da tanışabilirsiniz.

Atıkları mümkün olduğunca yeniden kullanın

Gıda artıklarını yeniden değerlendirmeye çalışın. Brokoli sapları ve çiçekleri ile, karnabahar yaprakları, patatesler de kabukları ile pişirilebilir, otlar küpler halinde dondurulabilir, kavrulmuş kereviz yaprakları baharat olarak kullanılabilir ve diğer artıklar evde et suyu yapımında kullanılabilir. Bir gıda atığı günlüğü tutun ve gıda israfını durdurmanın yaratıcı yollarını not edin. Uygulamaları kullanın veya çevrimiçi şablonlar bulun.

Restoran ve marketlerden, alınmadığı takdirde israf edilecek olan gıdaları alın. Kompostlama, mikroorganizmaların gıda atıklarını biyolojik olarak parçaladığı, sağlıklı toprağı destekleyen koyu, topraklı, besin açısından zengin bir malzemeye dönüştürdüğü doğal bir süreçtir. Gıdaları evde kompostlamak gıda israfını azaltmasa da atıkları, toprağı beslemeye yardımcı olan kompost haline getirerek çevreye neden olduğu etkiyi azaltmaya yardımcı olmak için küçük bir yol olabilir. Topluluk kompostlaması ve ayrı gıda atık kutuları doğru yönde atılmış bir adımdır. Ne tür gıda atıklarının toplandığını öğrenmek için yerel yönetiminizle görüşebilirsiniz.

Ya da bahçenizi besleyebilirsiniz! Kompost, satın alınan gübreye kıyasla ekonomik ve organik bir alternatiftir. Ancak, bitki bazlı gıdalara bağlı kalmak en iyisidir. Çünkü et ve hayvansal ürünler kötü kokulara ve haşerelere neden olabilir.