Ebeveynlerin Merak Ettikleri

Çocuklarımızın ideal vücut ağırlığını koruması için neler yapabiiliriz?

Çocuklarımızın İdeal Vücut Ağırlığını Koruması İçin Neler Yapabiliriz?

Gazetelerde ya da haber programlarında “Türkiye’de fazla kilolu ve obez çocuk sayısı hızla artmaya devam ediyor.” başlıklı haberler ile karşılaşmışsınızdır. Sağlık profesyonellerinin ve bilim insanlarının son dönemde görülme sıklığı artan fazla kiloluluk konusunda neden bu kadar endişelendiğini merak etmiyor musunuz? Sizler de ebeveyn ya da gelecek nesillerin sağlığı konusunda endişe duyan bir yetişkin olarak şu soruları soruyor olabilirsiniz: Çocuklarda fazla kiloluluğun önüne geçmek için ne tür adımlar atabiliriz? Obezitenin artışı konusunda endişelenmeli miyiz? Fazla kiloluluk ne gibi sağlık sorunlarına yol açabilir? Yazının devamını okuyarak tüm soruların yanıtlarını öğrenebilirsiz.

Çocukluk Çağında Fazla Kiloluluk Neden Sağlık Sorunu olarak Düşünülmektedir?

• Fazla kilolu veya şişman çocuklar, normal vücut ağırlıktaki akranlarına kıyasla daha fazla önyargı ve saygısızlık ile karşılaşıyor olabilirler. Bu gibi durumlar fazla kilolu ve şişman çocukların akranlarına kıyasla daha düşük özgüvene sahip olmasına ve depresyon risklerinin daha yüksek olmasına sebep olabilmektedir. Obezitenin bu etkileri yetişkinlik dönemine kadar devam edebilmektedir.

• Fazla kilolu ve şişman çocukların normal kilodaki akranlarına kıyasla gelecek yaşlarında astım, uyku apnesi, kemik-eklem problemleri ve tip 2 diyabet gibi kronik hastalıklara yakalanma riskleri daha yüksek olabilmektedir.

• Tip 2 diyabet görülme sıklığı, fazla kilolu ve şişman çocuklarda giderek artmaktadır.

• Ayrıca fazla kilolu ve şişman çocuklar, normal vücut ağırlığındaki akranlarına kıyasla kalp damar hastalıkları, yüksek tansiyon ve yüksek kolesterol gibi sağlık sorunları açısından daha yüksek risk altındadır.

• Fazla kilolu veya şişman çocukların yetişkin dönemlerinde de fazla kilolu veya şişman olma ihtimalleri daha yüksektir. Bu, durum fiziksel (tip 2 diyabet, kalp-damar hastalıkları vb.) ve ruhsal (özgüven eksikliği, depresyon vb.) sağlık sorunlarını beraberinde getirebilmektedir.

Çocuklarda Şişmanlık ve Fazla Kiloluğun Önlenmesine Yardımcı Olmak için Ebeveyn Olarak Neler Yapabilirsiniz?

Çocuğunuzun ideal vücut ağırlığını korumasına yardımcı olmak için ilk olarak yiyecek ve içeceklerden aldığı enerji miktarı ile fiziksel aktivite ve büyüme-gelişme için harcadığı enerji miktarını dengede tutmasına yardımcı olarak işe başlayabilirsiniz.

Fazla kilolu çocuklar için asıl hedefin normal büyüme ve gelişme sırasındaki ihtiyacı kadar ağırlık artışını sağlamak olduğunu unutmayın. Bir diyetisyen ve doktora danışmadan çocuklara hiçbir zaman vücut ağırlığını azaltmaya yönelik enerji kısıtlayıcı diyetler uygulanmamalıdır. Bilinçsiz uygulanan, çocuğun günlük alması gereken enerji, makro mikro besin öğelerini karşılamayan beslenme programları çocukların büyüme ve gelişmelerini olumsuz etkileyebilir.

Alınan ve Harcanan Enerjiyi Dengede Tutma: Çocuklarınızın Yeterli ve Dengeli Beslenme Alışkanlıkları Kazanmasına Yardımcı Olun

Alınan ve harcanan enerjiyi dengede tutmanın temel yollarından birisi çocukların büyüme ve gelişimi için gerekli enerji ve besin öğelerini karşılamaktır. Çocuklara yeterli ve dengeli beslenme alışkanlığı kazandırarak, en sevdikleri yemekleri farklı besin gruplarıyla çeşitlendirerek ve yüksek enerji içeren besinlerin tüketimini sınırlayarak yeterli ve dengeli beslenme farkındalığı kazanmalarına yardımcı olabilirsiniz.

Yeterli ve dengeli beslenme alışkanlıklarını özendirin: Yeterli ve dengeli beslenmek için özel bir çabaya gerek yoktur. Yapacağınız şu ufak değişikler ile çocuklarınızın ve ailenizin yeterli ve dengeli beslenme alışkanlıkları kazanmalarına yardımcı olabilirisiniz:

• Mutfağınızda bol sebze, meyve ve tam tahıllı ürünler bulundurun.

• Meyve ve sebzelerin çocukların sıklıkla zaman geçirdikleri yerlerde, kolay ulaşabilecekleri şekilde bulunmaları tüketimlerini artırmaya yardımcı olabilir.

• Sebzeleri ara öğünlerde yoğurtlu, az yağlı soslar ile sunmayı deneyebilirsiniz.

• Sebze ve meyvelerde çeşit sunarak çocuklara seçme fırsatı sunmak da tüketimlerini teşvik etmek için denenebilecek başka bir yoldur.

• Süt ve süt ürünlerini yeterli düzeyde tüketmeye özen gösterin.

• Et, tavuk, balık, mercimek ve fasulye gibi protein açısından zengin besinleri çeşitlendirerek tercih edin.

• Porsiyonlarınızın, ihtiyacınıza uygun ölçülerde olmasına özen gösterin.

• Çocuklarınızın gereksinim duydukları miktarların sizden daha az olabileceğini unutmayın, tabaklarına yiyebilecekleri ölçülerde besin koymaya özen gösterin.

• Aile bireylerinizi daha çok su tüketmeye teşvik edin. Bunu sağlamak için aile bireylerinin en fazla vakit geçirdikleri alanlara göz hizasında olacak şekilde su şişesi, sürahi vb. koymayı deneyebilirsiniz.

• Şekerle tatlandırılmış içecekleri kontrollü tüketin, bunlar yerine su, süt, ayran, bitki çaylarına öncelik verin.

• Yemekleri aile olarak yemeye ve yemek yediğiniz ortamda ekran (televizyon, bilgisayar, akıllı telefon, tablet vb.) bulunmamasına özen gösterin.

• Besinleri ödül veya ceza olarak kullanmamaya özen gösterin.

• Kolay hazırlanabilir salata, meyveli yoğurt gibi besinleri hazırlama, sofra kurma süreçlerine çocuklarınızı dahil etmek de faydalı olabilir.

En sevilen yemekleri daha sağlıklı hale getirmenin yollarını arayın: sevdiği ve düzenli olarak hazırlayabileceğiniz yemek tariflerini, küçük birkaç değişiklikle daha dengeli ve lezzetli hale getirebilirsiniz. Örneğin; patatesi kızartmak yerine fırınlayarak hem az yağlı hem lezzetli bir atıştırmalık hazırlayabilirsiniz.

Enerji yoğunluğu yüksek atıştırmalıkları dengeli tüketin: Enerji içeriği yüksek, şeker, yağ ve tuz oranı fazla olan atıştırmalıkları dengeli miktarda ve sıklıkta tüketmeye özen gösterin. Tercih edilen ara öğünlerin dengeli olması, çocuklarınızın da yeterli ve dengeli beslenme alışkanlığı geliştirmesine yardımcı olur. İşte yeterli ve dengeli ara öğünler için önerilerimiz:

• Bir adet orta boy elma

• Bir adet orta boy muz

• 1 avuç kuru üzüm

• 3-4 adet kuru kayısı

• 7-8 adet çiğ badem/fındık

• 2 adet ceviz

Daha fazla tarif için tıklayınız. https://igrow.sabriulkerfoundation.org/renkli-ve-dengeli-tarifler

Enerji Dengesini Sağlamanın İkinci Adımı: Çocuklarınızı Aktivite Yapmaya Teşvik Edin

Alınan ve harcanan enerjiyi dengede tutmanın temel yollarından bir diğeri yeterli düzeyde fiziksel aktivite yaparak hareketsiz geçirilen zamanı azaltmaktır. Çocuklar için eğlenceli olmasının yanı sıra fiziksel aktivitelerin, sağlığa birçok faydası da vardır:

• Kemikleri güçlendirir.

• Kan basıncı üzerinde olumlu etkisi vardır.

• Stres ve endişeyi azaltmaya yardımcı olur.

• Öz saygıyı artırmaya yardımcı olur.

• Ağırlık yönetimine destek olur.

Çocuklar, hemen hemen her gün en az 60 dakika olmak üzere orta yoğunlukta fiziksel aktiviteyi alışkanlık haline getirmelidir. Çocukların televizyon izleme, bilgisayar oynama gibi hareketsiz geçirdiği sürenin 2 saatten fazla olmamasına dikkat etmek de çok önemlidir. Ayrıca, Amerikan Pediatri Akademisi (AAP) 2 yaş altındaki çocukların televizyon, akıllı telefon ve bilgisayar izlememesini tavsiye etmektedir. Çocukların, büyüme ve gelişme dönemi boyunca yetişkinleri örnek alarak davranışlarını taklit etmeye çalıştıklarını unutmayın. Kendi günlük rutininize fiziksel aktiviteyi ekleyin ve çocuğunuzu da size katılmaya teşvik edin. Belirli günlerde ailecek yürüyüşler yapmaya başlamak iyi bir başlangıç olabilir.

Peki çocuğunuzun yapabileceği orta yoğunluktaki fiziksel aktiviteler nelerdir?

• Tempolu yürüyüş

• Kovalamaca oynama

• İp atlama

• Futbol oynama

• Yüzme

• Dans etme

Kaynaklar

1. CDC,Healthy Weight,“Tips for Parents–Ideas to Help Children Maintain a Healthy Weight. “web. https://www.cdc.gov/healthyweight/children/index.html.erişim 20.11.2019.

2. Krebs NF, Jacobson MS, American Academy of Pediatrics Committee on Nutrition. Prevention of pediatric overweight and obesity. Pediatrics. 2003;112(2):424–430pmid:12897303

3. Davis MM, Gance-Cleveland B, Hassink S, Johnson R, Paradis G, Resnicow K. Recommendations for prevention of childhood obesity. Pediatrics. 2007;120(suppl 4):S229–S253pmid:18055653

4. Daniels SR, Hassink SG. The role of the pediatrician in primary prevention of obesity. Pediatrics. 2015;136:e275–e292. doi: 10.1542/peds.2015-1558